Στα πλαίσια πρόσφατης συνέντευξης του ο κ Πρωθυπουργός μάς κάλεσε στην αναζήτηση ενός «τέταρτου» δρόμου (μετά την αποτυχία του πολυδιαφημισθέντος «τρίτου»). Αφήνω κατά μέρος την ανοησία οι ίδιοι άνθρωποι που μιλούσαν για «τρίτο δρόμο«,να εμπνέονται σήμερα ένα » τέταρτο» και αύριο να μας ζητούν να τους ακολουθήσουμε σε ένα «πέμπτο» ή «έκτο» , χωρίς να ντρέπονται για τις προηγούμενες «εμπνεύσεις» τους και στέκομαι σε μια μόνο φράση που είναι «όλο το ζουμί»
«The «fourth way» depends on responsible,democratic institutions that put global solidarity above national interests» — «Ο «τέταρτος δρόμος» εξαρτάται από (βασίζεται σε) υπεύθυνους δημοκρατικούς θεσμούς που θέτουν την παγκόσμια αλληλεγγύη πάνω από τα εθνικά συμφέροντα».
Η φράση εγείρει τεράστιο θέμα που δεν μπορεί κανείς να διαπραγματευθεί στο πλαίσιο μιας αναγκαστικά σύντομης ανάρτησης γι αυτό και περιορίζομαι σε κάποιες πρώτες βασικές παρατηρήσεις επιφυλασσόμενος να επανέλθω.
1 Στις 4 Οκτωβρίου εκλέξαμε πρωθυπουργό για να φροντίσει τα συμφέροντα της χώρας και όχι να προωθήσει μια φαντασιακή παγκόσμια αλληλεγγύη.
2 Το «παγκόσμια αλληλεγγύη πάνω από τα εθνικά συμφέροντα» προυποθέτει τη σύγκρουση τους και αυτό αποτελεί μια στρεβλή,αφελή και επικίνδυνη αντίληψη περί του τι είναι αλληλεγγύη, τι εθνικό συμφέρον και πως αυτά οφείλουν να συνδυάζονται και να αλληλοεξυπηρετούνται. Γιατί η παγκόσμια αλληλεγγύη έχει πεδίο εφαρμογής μόνο όταν αυτή μπορεί να υπηρετήσει-έστω μακροπρόθεσμα- τα ΕΘΝΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ όλων των εμπλεκομένων.
3 Οταν η επίδειξη εκ μέρους σου αλληλεγγύης βλάπτει τα εθνικά σου συμφέροντα α) δεν πρόκειται για αλληλεγγύη αλλά για ηλιθιότητα στην καλύτερη περίπτωση ( στην χειρότερη είναι «πρακτοριλίκι») και β) είναι αναπόφευκτο σύντομα να βρεθείς στην θέση όχι αυτού που «επιδεικνύει αλληλεγγύη αλλά αυτού που είναι «επαίτης» της.
4 Είναι εξόχως αφελές αν κάποιος πιστεύει ότι οι ισχυρές χώρες έχουν εξ αντικειμένου δυνατότητα-ούτε βεβαίως θέληση- να υποτάξουν τις εθνικές πολιτικές τους σε κάποια ανύπαρκτη παγκόσμια αλληλεγγύη. Το πολύ-πολύ να τις μεταμφιέζουν κάποιες φορές , ώστε να μοιάζουν ότι υπηρετούν το «πλανητικό καλό».Οι αδύνατες χώρες από την άλλη μεριά δεν μπορούν να επιδείξουν αλληλεγγύη γιατί απλά έχουν σημαντικότερα και κυρίως άμεσα προβλήματα να επιλύσουν, προβλήματα επιβίωσης.
5 Το θέμα δεν είναι λοιπόν τα αφελή και απελπιστικά ρηχά περί παγκόσμιας αλληλεγγύης του κ Παπανδρέου αλλά η ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ ΕΘΝΙΚΩΝ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ που δεν είναι πάντα δυνατή. Οποιος συζητάει, διαπραγματεύεται και κυρίως κυβερνάει με τέτοιες εμμονές για «παγκόσμια αλληλεγγύη» απλώς πορεύεται χαζοχαρούμενα και σαν «πρόβατο επί σφαγή» στο διεθνές και πολύ σκληρό παζάρι. Και τα πράγματα είναι ακόμα πιθο ζ’ορικα αν δεν είσαι η Δανία (μήτε του Βορρά μήτε του Νότου),η Σουηδία ή το Βέλγιο αλλά η Ελλάδα με τις συγκεκριμένες γεωγραφικές και ιστορικές ιδιαιτερότητες και τα συγκεκριμένα προβλήματα.
Παγκόσμια αλληλεγγύη πάνω από τα εθνικά συμφέροντα είναι απλώς μια φαντασίωση, που δεν αρμόζει ούτε στον πρόεδρο της παγκόσμιας οργάνωσης για τη διάσωση της θαλάσσιας χελώνας. Πιθανώς καλοπροαίρετη, μόνο που αυτό δεν την κάνει λιγότερο επικίνδυνη. Για όλους μας.
ΑΙΡΕΤΙΚΟΣ
firiki2010 
Καλημέρα,
Τεράστια αυτή η συζήτηση, με πολλά σκέλη, και δύσκολο να γίνει χωρίς καλό τηλεπικοινωνιακό δίκτυο. Προφανώς καταλαβαίνεις όμως ότι η επέκταση της λογικής της ανάλυσης προς την άλλη μεριά του φάσματος οδηγεί στα «Αθήνα γαμημένη, ο ΠΑΟΚ δεν πεθαίνει», στο «κάλλιο πρώτος στο χωριό», στο «έλα μωρέ, εσύ θα σώσεις την Ελλάδα, την Αθήνα, την Πετρομαγούλα…».
Και φοβάμαι ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος των σημερινών μας προβλημάτων οφείλονται ακριβώς στο ότι δεν έχουμε μάθει να βλέπουμε τα πράγματα και στη γενικότερή τους διάσταση (έστω επικουρικά, βρε αδελφέ). Γιατί καλά να τσαντιζόμαστε π.χ. που δεν μας δανείζει η Σλοβακία (τι ρεζίλι, Θεέ μου), αλλά να ακούμε και το σκεπτικό τους καιτους μισθούς και τις συντάξεις τους δεν βλάφτει…
Αλλά όταν ακούς τη νεότευκτη κυρία αναπληρώτρια να εξυπνακίζει περίσσεια και χρειάζεσαι τη λεζάντα για να καταλάβεις ποια πολιτική παρου-σιάζει… Λες και το πρόβλημά μας είναι να φτιάχνουμε καλαμπούρια.
Καλημέρα και σε σένα με 24ωρη καθυστέρηση
Η υπαινικτική γραφή σου επιτρέπει περισσότερες απο μία ερμηνείες στα περί ΠΑΟΚ, Πετρομαγούλας κλπ, φοβάμαι όμως ότι μου φορτώνεις μια λογική που είτε επεκτεινόμενη αυθαιρέτως είτε όχι δεν με αφορά.
Το » να βλέπουμε τα πραγματαστη στη γενικότερη τους διάσταση» (που νομίζω είναι η «κεντρική ιδέα » του σχολίου σου) με βρίσκει απολύτως σύμφωνο γι αυτό εξ άλλου και γράφω και μάλιστα με κεφαλαία για » ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ ΕΘΝΙΚΩΝ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ»
Το πρόβλημα μου είναι ότι στη λογική του Πρωθυπουργού μας η «παγκόσμια αλληλεγγύη» είναι κάτι που τοποθετείται ως καθήκον ΠΑΝΩ από τα εθνικά συμφέροντα Σύμφωνα με την λογική του λοιπόν ανακαλύπτουμε το «πλανητικό καλό» και ακολούθως μια » παγκόσμια διακυβέρνηση» «υπεύθυνη και δημοκρατική» αναλαμβάνει να το υλοποιήσει παραμερίζοντας «ποταπά» εθνικά συμφέροντα. Οπως καταλαβαίνεις ανακύπτουν μια σειρά από ερωτήματα… Πως θα ανακαλύψουμε το «πλανητικό καλό»? Ποιοι θα το ανακαλύψουν? Αν κάνουν λάθος? Αν το «πλανητικό καλο» είναι απλώς η μεταμφίεση προσωπικών ή εθνικών τους συμφερόντων? Κι αφού θα βάλουμε στην άκρη τα «ποταπά» εθνικά συμφέροντα ποια ακριβώς είναι η τύχη των ακόμα πιο «ποταπών» ατομικών μας δικαιωμάτων, των δικών σου των δικών μου? Καταλαβαίνω ότι αισθάνεσαει ότι το πάω πολύ μακριά και ότι υπερβάλλω.Υπερβάλλω όμως εγώ ή κάποιος άλλος?
Εχω βαθύτατη απέχθεια σε ολιστικές συλλήψεις,σε ανεδαφικούς οραματισμούς και μάλιστα απο κατ εξοχήν αναρμοδίους (θυμήσου την πρωτοβουλία των 6 του …πατρός που πήγε ….. άπατη)και είμαι οπαδός της βήμα-βήμα προσέγγισης και λύσης των προβλημάτων.Υπάρχουν εθνικά συμφέροντα Βλεποντας πέρα από τη μύτη μας θα ανακαλύψουμε ότι αυτά σιγά -σιγά μπορούν να εναρμονισθούν με άλλα συμφέροντα που σήμερα μας φαίνονται αντιτιθέμενα.Θα προσπαθήσουμε να παίξουμε ένα win-win game. Σε ζεύγη κάποιες φορές, σε μεγαλύτερες ομάδες άλλες (κάτι τέτοιο δεν είναι η Ε.Ε.?). Θα γίνουν λάθη…. θα υπάρξουν πισωγυρίσματα……Αλλά έτσι προχωράει ο κόσμος.
Παραίτηση συνειδητή από το δικαίωμα να έχουμε και να υπερασπιζόμαστε εθνικά συμφέροντα (και φυσικά δεν αναφέρομαι μόνο στην Ελλάδα) στο όνομα κάποιας φαντασιακής παγκόσμιας αλληλεγγύης- στον κόσμο που ζούμε σήμερα- είναι αφέλεια, για κάποιες χώρες μάλιστα όπως εμείς ιδιαίτερα επικίνδυνη. Οσο για τον κόσμο που θα υπάρξει ίσως κάποτε στο μέλλον μπορούμε να συζητάμε ατελείωτα Μαζί μας και ο κ Πρωθυπουργός. Μόνο που αυτός έχει και άλλη δουλειά .Αν τυχόν την κάνει καλά σ΄ αυτό εδώ το κομματάκι γης (πεζά πράγματα θα μου πεις!) μπορει να είναι σίγουρος ότι θα έχει προσφέρει στον κόσμο που έρχεται πολύ περισσότερο απο καλοπροαίρετες οραματικές αφέλειες που κάνουν κάποιους να γελούν κάτω από τα μουστάκια τους την ίδια ώρα που τον επαινούν.
Μπορεί αρκετές φορές να «αντιπολιτεύομαι την κυβέρνηση αλλά δεν γράφω ΓΙΑ ΝΑ «αντιπολιτευθώ» Ούτε για να «συμπολιτευθώ» με την αξιωματική αντιπολίτευση. Ως εκ τούτου μην περιμένεις να υπερασπισθώ ατάκες και καλαμπούρια από όπου και αν προέρχονται.
Μα το ξέρω ότι λίγο πολύ δεν διαφωνούμε σε κάποια πράγματα και δεν καταλαβαίνω την οργή που βγαίνει από το κείμενό σου. Έχω την αίσθηση ότι οφείλεται σε διαφωνίες τακτικής και όχι ουσίας.
Μπορεί στις ημέρες μας ένας πολίτης να λέει «εγώ κοιτάω την πάρτη μου και σκασίλα μου για το τοπικό και το γενικό συμφέρον;» Μπορεί –και πολλοί το κάνουν, αλλά δεν είναι win win στάση, σωστά; Ε πώς λοιπόν μπορεί οποιοσδήποτε (όχι μόνο ο δικός μας) πρωθυπουργός να πει «εγώ κοιτάω την εθνική μου πάρτη και σκασίλα μου για το διεθνές και το παγκόσμιο περιβάλλον;»
Πολύ περισσότερο που όπως λες, χρειάζεται μακροπρόθεσμη εναρμόνιση εθνικών συμφερόντων. Εναρμόνιση σε ποιο περιβάλλον; Το σημερινό ή κάποιο που θα ταιριάζει καλύτερα στα εθνικά μας συμφέροντα; (Θα πρέπει κάποια στιγμή να τα ορίσουμε, αυτά τα εθνικά συμφέροντα, τουλάχιστον τα τρέχοντα, για να ξέρουμε από ποια παραιτηθήκαμε, αν πρέπει να παραιτηθόύμε από κάτι για να μη χάσουμε κάτι περισσότερο κλπ κλπ). Μας ενδιαφέρει να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε το διεθνές μας περιβάλλον; Προς τα πού; Και πώς;
Για να ξανακατέβω κλίμακα, δεν πρέπει αυτός που διαχειρίζεται τα τοπικά να έχει ενδιαφέρον και να προσπαθεί να συνδιαμορφώνει και τα εθνικά, για να πετύχει το καλύτερο περιβάλλον για τα τοπικά του;
Αλλά είπα εξαρχής, η συζήτηση είναι τεράστια. Και σε κάθε ρητορική ή πραγματική ερώτηση ξεπετάγονται οι διαφορετικές πολιτικές…
1 Το τι πετυχαίνεις (ουσία) σε μια διαπραγμάτευση εξαρτάται και από το πως διαπραγματεύεσαι (τακτική)Επομένως ακόμα και αν η διαφωνία μου ήταν μόνο επί της τακτικής (που δεν είναι) η οργή για πρωθυπουργικές -έστω καλοπροαίρετες- διαπραγματευτικές αφέλειες θα ήταν δικαιολογημένη.
2 Νομίζω ότι από την ανάρτηση και το σχόλιο μου προκύπτει ότι σε καμμία περίπτωση δεν προτείνω το «σκασίλα μου για το διεθνές περιβάλλον» Ακριβώς το αντίθετο!Το λαμβάνω σοβαρώτατα υπ΄ οψη και είμαι ξεκάθαρα υπέρ της συμμετοχής στη διαμόρφωση του. Φοβάμαι ότι ο Πρωθυπουργός είναι αυτός που προσπαθεί να διαμορφώσει κάτι που είναι διαφορετικό από αυτό που νομίζει ότι είναι σε κάτι που δεν ξέρει πως θα είναι (θυμήσου και «το πιστόλι πάνω στο τραπέζι»- ίδια περίπτωση είναι)
3 Διαβάζοντας και ξαναδιαβαζοντας τα σχόλια σου έχω την εντύπωση ότι επιχειρηματολογείς για πράγματα για τα οποία ελάχιστα διαφωνούμε, ΑΦΗΝΕΙΣ ΟΜΩΣ ΕΝΤΕΛΩΣ ΣΤΗΝ ΑΚΡΗ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕ ΤΗΝ ΑΝΑΡΤΗΣΗ, αυτό το » …θεσμοί που θέτουν την παγκόσμια αλληλεγγύη ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΑ ΕΘΝΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ» Αυτό το » ΠΑΝΩ» είναι που ενοχλεί, αυτό το «ΠΑΝΩ» είναι που εγείρει δεκάδες «τεχνικά » ερωτήματα (ποιοί?πως?γιατί? με ποιες διαδικασίες? κτλ) αυτό το «ΠΑΝΩ» έίναι που – ίσως επειδή και σένα σε ενοχλεί ή έστω σε προβληματίζει- υποτιμάς τη σημασία του και δεν το «αντιμετωπίζεις»
Πάντως απολαμβάνω αυτή την ηλεκτρονική διασταύρωση των σχολίων μας.Μου θυμίζει τις τηλεοπτικές φιλικές,πολιτισμένες και πολύ ενδιαφέρουσες μονομαχίες (ή μήπως αλληλοσυμπληρούμενες τοποθετήσεις?) μεταξύ Λαζαρίδη-Παπαγιαννίδη σε κάποιο μη πρωτοκλασσάτο κανάλι πριν αρκετά χρόνια. Μακάρι βέβαια στη συζήτηση μας να έμπαινει και 3ος και 4ος και… 20ος. Καλοδεχούμενοι!
Μα… ήδη συμμετέχουμε σε δεκάδες θεσμούς παγκόσμιας ή υπερτοπικής αλληλεγγύης πάνω από κάποια εθνικά συμφέροντα. Ακατάλυτο εθνικό συμφέρον ήταν πριν από μερικά χρόνια η έκδοση νομίσματος και το ανταλλάξαμε για τη σταθερότητα ενός άλλου, ισχυρότερου υπερτοπικού. Πόσοι δεν μας θύμισαν αυτούς τους μήνες που πέρασαν ότι αν κόβαμε ακόμη το δικό μας νόμισμα θα ακολουθούσαμε τις παλιές συνταγές, μια υποτίμηση 30% κι έξω από την πόρτα τα ΔΝΤ και οι ευρωομάδες; Ποιο είναι εδώ το εθνικό συμφέρον;
Ακατάλυτο εθνικό συμφέρον δεν είναι η φύλαξη των συνόρων; Δεν συμφωνήσαμε και αποθέσαμε εν μέρει αυτή τη φύλαξη στο σύστημα Σένγκεν προκειμένου να κινούμαστε κι εμείς ελεύθερα στους χώρους άλλων;
Αλλά δεν είναι μόνο οι πιο φρέσκοι θεσμοί, από την Λατινική Οικονομική Ένωση και την Κοινωνία των Εθνών δεν συμμετείχαμε σε κάθε λογής παγκόσμιους ή υπερτοπικούς οργανισμούς με αντάλλαγμα μικρότερες ή μεγαλύτερες εκπτώσεις στο εθνικό συμφέρον; Δεν δίνουμε σήμερα λογαριασμό για τις επιδημίες μας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, για τις έρευνες στον Δημόκριτο στα Ηνωμένα Έθνη, για τη φροντίδα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς στην Ουνέσκο, για την κίνηση στους ουρανούς και τις θάλασσές μας στους διεθνώς αρμόδιους οργανισμούς;
Το κρίσιμο κατά τη γνώμη μου πάντα δεν είναι λοιπόν η γενικόλογη διατύπωση « …θεσμοί που θέτουν την παγκόσμια αλληλεγγύη πάνω από τα εθνικά συμφέροντα» αλλά δύο πράγματα ταυτόχρονα:
Πρώτο, να καταλάβουμε τι θεσμούς έχει στο μυαλό του ο πρωθυπουργός. Μπορεί να σκέφτεται έναν παγκόσμιο μηχανισμό παρέμβασης σε περίπτωση φυσικών καταστροφών που ναι, θα πρέπει να είναι πάνω από εθνικά συμφέροντα με την έννοια ότι θα παρεμβαίνει μέσα στο εθνικό κράτος ώστε π.χ. η παγκόσμια βοήθεια να μην καταλήγει σε χέρια τοπικών φυλάρχων και στη μαύρη αγορά. Μπορεί να σκέφτεται μηχανισμούς με τους οποίους η πολιτική θα ελέγχει π.χ. την αγορά. Μπορεί να έχει στο μυαλό του μια ελληνοτουρκοϊσραηλινή συνομοσπονδία. Μπορεί πάλι να σκέφτεται μια παγκόσμια κυβέρνηση σε στιλ Μεγάλου Αδελφού. Πού να ξέρω;
Από το στιλ του πρωθυπουργού και το πλήρες τσιτάτο του που μιλάει για «υπεύθυνους δημοκρατικούς θεσμούς που θέτουν… κλπ κλπ» εγώ θα υπέθετα περισσότερο κάτι κοντά στα πρώτα μου παραδείγματα, αλλά πού να ξέρω;
Στο μεταξύ –το δεύτερο– πρέπει να ορίσουμε επιτέλους (έστω πλειοψηφικά) αυτά τα εθνικά συμφέροντα, για χρονικό ορίζοντα μεγαλύτερο από του εκλογικού κύκλου, ώστε να μπορούμε να βλέπουμε αν οι παγκόσμιοι θεσμοί του πρώτου μέρους μάς πατάνε τους κάλους του δεύτερου μέρους και να αποφασίζουμε αν θέλουμε να συμμετέχουμε ή όχι.
Τελικά, η σημασία όπως γράφεις κι εσύ είναι στα –καθόλου– «τεχνικά» ερωτήματα (ποιοί; πώς; γιατί; με ποιες διαδικασίες; κτλ.) Αλλά όσο δεν ξέρω για τι θεσμούς μιλάμε και ποια εθνικά συμφέρονται καλούμαστε να εγκαταλείψουμε, φράσεις όπως αυτή που σε ενόχλησε εντάσσονται για μένα στην κατηγορία «Θέλουμε υγεία και ευημερία για όλους». Θετικές σκέψεις για κάποιο καλύτερο μέλλον, που μπορεί να μας καθοδηγούν στη γενικότερη στάση της ζωής μας και την κοσμοθεωρία μας. Δεν βλάφτουν, και ειλικρινά, δεν βλέπω το λόγο να αναστατώνομαι για ευχές, παραινέσεις, και καλές προθέσεις.
(Θεατές έχουμε; Δύσκολο αν δεν παίζουμε ξύλο…)
H συμμετοχή σε υπερτοπικούς οργανισμούς που βεβαίως συνεπάγεται παραίτηση από δυνατότητες και δικαιώμαται γίνεται -και ορθώς- όχι εν ονόματι κάποιας αφηρημένης παγκόσμιας αλληλεγγύης αλλά για να προωθηθούν τα ΕΘΝΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ.Ετσι θεωρώ ότι αυτό είναι εντελώς διαφορετικό από τη φρασούλα του Πρωθυπουργού
Αν βεβαίως θεωρήσουμε ότι η φράση εντάσσεται στην κατηγορία «Θέλουμε υγεία και ευημερία για όλους» δεν χρειάζεται να πολυσυζητάμε και θα μου μείνει απλώς η ενόχληση που ένας πρωθυπουργός μιας μικρομεσαίας και με σημαντικά προβλήματα αυτή την εποχή χώρας προσπαθεί να δώσει την εντύπωση ότι ασχολείται με την σωτηρία του κόσμου. Η επιμονή όμως του κ Παπανδρέου να αναφέρεται σε αυτό το θέμα της παγκόσμιας διακυβέρνησης και μάλιστα χωρίς να ξεκαθαρίζει τα»πως?» και τα «ποιοί?» και ο επιμόνως προβαλλόμενος(και από τον ίδιο) κοσμοπολιτισμός του, προσωπικά με κάνει να φοβάμαι για το πως εννοεί τις έννοιες «παγκόσμια αλληλεγγύη» και «εθνικά συμφέροντα».
Με δυο λόγια φοβάμαι πως ο κ Παπανδρέου αισθάνεται(ίσως υπέρ το δέον) «πολίτης του κόσμου» κάτι που εσύ κι εγώ δικαιούμαστε,πλην όμως για ένα πρωθυπυργό που πορεύεται σε ένα πολύ ζόρικο διεθνές περιβάλλον είναι ανεπίτρεπτη πολυτέλεια.
(Θεατές? Μάλλον λίγους! Ισως όμως και αρκετούς αν συνυπολογίσουμε την εποχή και την υπολειτουργία του firiki2010 λόγω τεχνικών δυσκολιών και της συνεχιζόμενης απουσιας από την έδρα του.Από Σεπτέμβριο πάντως η ανάρτηση με όσα ακολούθησαν ή θα ακολουθήσουν θα αναδημοσιευθεί)